Асоцираноста на хиперхомоцистеинемија со крвниот притисок кај пациенти со хронична бубрежна болест

Цели на трудот: За изработка на докторската дисертација поставени се следните цели: Да се утврди асоцираноста помеѓу крвниот притсок и хомоцистеинот (Hcy) кај пациенти со Хронична бубрежна болест (ХББ) во III а и б фаза; Да се утврди улогата на хиперхомоцистеинемијата заедно со високиот крвен притисок во прогресијата на Хроничната бубрежна болест; Да се прикаже улогата на хиперхомоцистеинемијата (HHcy) кај пациенти со Хронична бубрежна болест во корелација со основното бубрежно заболување, полот, возраста, индексот на телесна маса (BMIx) етничката припадност, место на живеење, образование, навиките за пушење и консумирање на алкохол; Да се одреди колерацијата помеѓу хиперхомоцистеинемијата со крвниот притисок и гломеруларната филтрација; Да се одреди корелација помеѓу хиперхомоцистеинемија со мокрачна киселината, уреа и креатинин во серум; Да се одреди колерација помеѓу хиперхомоцистеинемијата со крвниот притисок и липидниот статус; Да се подигне свеста за важноста на високите нивоа на Hcy во развојот на ХББ кај пациенти со ХББ и кај општата популација. Во трудот се поставени следните хипотези: Транзиторни влошувања на гломеруларната филтрација асоцираат со повисоки вредности на хомоцистеин и скок на крвниот притисок; Хиперхомоцистеинемија е присутна во раните фази на бубрежна болест и се зголемува заедно со влошување на бубрежната функција;Намалената бубрежна елиминација допринесува до зголемени вредности на хомоцистеин кај пациентите со хронична бубрежна болест;
Материјал и метод: Трудот според дизајнот претставува ретроспективно�проспективна студија на следење (follow up study), во која се вклучени 100 пациенти (45 жени и 55 мажи ) со ХББ во III a и III б фаза (испитувана група), третирани во амбуланта за Интерни болести во Клиничкa Болница - Тетово, во периодот од 01.03.2022 до 01.03. 2024 год и 100 здрави испитаници ( 40 жени и 60 мажи) доброволни дарители на крв (контролна група). Пациентите бea рандомизирани според пол, возраст, национална припадност, основно бубрежно заболување, навики за пушење и консумирање на алкохол, BMIx, стапка на гломеруларна филтрација (Glomerular Filtration Rate-GFR) и степен на протеинурија. Референтна вредност на тотален Hcy е 5-15 mol/L. Високиот крвен притисок беше прифатен со просечен систолен крвен притисок ( СКП) ≥130 mm Hg и /или просечен дијастолен крвен притисок(ДКП) ≥90 mm Hg. Кај сите испитаници анализите се повторуваа на секои 4 месеци во тек на 12 месеци (т.ј три консекутивни мерења). Mатеријалoт за анализа од пациентите беше изработен во Клиничката Биохемиска Лабораторија при Клиничка Болница -Тетово. Добиените резултати од пациентите се споредени со резултатите добиени од испитаниците од контролната група. Кај сите испитаници од двете испитувани групи, пациенти со хронична бубрежна болест во трета фаза (IIIa и III б фаза ) со стапка на гломеруларна филтрација од 30-59 мл/мин/1.73m2 и здравите испитаници, се испитуваа следните параметри: тотален хомоцистеин (tHcy), крвна слика (Er, Hb, Htc, Le), уреа во серум, креатинин во серум, урична киселина, тотални албумин протеини, Ц Реактивен Протеин (CRP),липиден стаус (Tотални липиди-ТL,Тотален Холестерол-TCh,Триглцериди-TG,HDL-ch(High-Density Lipo-protein cholesterol�Липопротеини со висока густина холестерол), LDL-ch(Low-Density Lipoprotein cholesterol-Липопро-теини со ниска густина холестерол). За испитување се користеше венска крв и мокрача од пациентите и испитаниците од контрол-ната група, које се земаше наутро на гладно во периодот од 8-9 часот на температура (19-240C), во легната положба на пациентот за да се одбегнат можните варијации во вредностите на одделните параметри (9-12%) кои се добиваат доколку пациентите се во стоечка положба, и после дванаесет часовно гладување за да се избегне цревно-апсорпциски ефект на храната врз липидните фракции ( постпрандијална хиперхиломикронемија). Степенот на гломерула-рна Филтрација (ГФР) е одредена со формулата-Modification of Diet in Renal Disease(MDRD формула): eGFRMDRD=175х(серум креатинин /88,4)-1,154хвозраст-0,203 х 0,742 (за жена). Хиперхомоцистеинемијата (HHcy) е дефинирана како нивоа на Hcy > 15 µmol/L. Сите пациенти беа следени во периодот од 01.03.2022 до 01.03. 2024 год. Крвта и мокрача од испитаниците се земаат во Клиничката лабораторија при Клиничка Болница Тетово во периодот од 8 до 9 часот наутро.Презентираните резултати претставуваат средна вредност од четири мерења под идентични услови. Сите испитаници вклучени во студијата добиваа формулар за информираност за студијата, во кој формулар им беше објаснета постапката, целите на студијата како и нивниот придонес во истата. Сите доброволно потпишаа Изјава во која се согласуваат да учествуваат во студијата. Во обработката и прикажувањето на резултатите од студијата исклучително се почитуваше Законот за заштита на личните податоци како и Правилникот на Комитетот за етички прашања на Факултетот за медицински науки при УГД во Штип. За анализа на базата на добиените податоци, користени се соодветни параметарски и непараметарски тестови, а сите податоци се прикажани табеларно и графички. Вредностите на p < 0,05 се земаат за статистички значајни.Резултати: Во однос на возраста на испитаниците од двете испитувани групи, нема статистички значајни разлики, што значи дека групите се хомогени и компарабилни. Од вкупно 100 пациенти (45 жени и 55 мажи ) со ХББ во III a и IIIб фаза, 35(35%) лица се Македонци, а 65(65%) пациенти се Албанци. Кај 50% од испитаници со ХББ во III a и III б фаза, како основно бубрежно заболување се јавува дијабетот, кај 30 е нотирана хипертензијата, а кај 20 пациенти хроничниот гломерулонефрит. Кај испитаниците со ХББ во III a и III б фаза нема значајна разлика помеѓу жените и мажите во однос на навиката за пушење на цигари (p = 0,4621), како и во однос на навиката за консумирање на алкохол (p = 0,3242). Над 50% од испитаниците со ХББ во III a и III б фаза – 25(55,6%) жени и 30(54,5%) мажи имаа BMIx во референтни граници, при што разликата во однос на полот не е значајна (p=0,7464). На почетокот на истражувањето, во однос на средните вредностите на еритроцитите, хемоглобинот, хематокритот, леукоцитите и CRP, разликите се значајни помеѓу испитаниците од испитуваната и контролната група. Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на хомоцистеинот - тие се значајно повисоки кај пациентите со ХББ во III a и III б фаза ( p = 0,00001). Вредностите на уреата во серум беа значајно повисоки кај пациентите со ХББ во III a и III б фаза на заболувањето ( p = 0,00001). Помеѓу жените и мажите од ИГ (Z = - 1,070 p = 0,2844), како и помеѓу жените и мажите од КГ (Z = 0,0070 p=0,9934) разликите не се статистички значајни. Вредностите на креатининот во серум - беа значајно повисоки кај пациентите со ХББ во III a и III б фаза на заболувањето во однос на КГ ( p = 0,000019). Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на мокрачната киселина - вредностите се значајно повисоки кај пациентите со ХББ во III a и III б фаза на заболувањето (p = 0,0034). Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на протеинуријата за 24 часа (mg/mmol) - вредностите се значајно пониски кај лицата со ХББ во III a и III б фаза на заболувањето (p = 0,000001). Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на гломеруларната филтрација (GFR)- вредностите се значајно пониски кај лицата со ХББ во III a и III б фаза на заболувањето ( p = 0,000001). Во однос на полот, разликите не се значајни.Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на систолниот притисок / mmHg - вредностите се значајно повисоки кај лицата од ИГ (p = 0,00001). Во однос на полот, разликите не се значајни во двете испитувани групи. Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на дијастолниот притисок / mmHg - вредностите се значајно повисоки кај лицата со ХББ во III a и III б фаза на болеста (p = 0,00002). Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на вкупните липиди ( p = 0,00006). Постои статистички значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на триглицеридите ( p = 0,00001). Има значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на HDL-Ch –регистрираните вредности кај испитаниците од контролната група се значајно повисоки ( p = 0,00001). Во однос на полот, кај жените од ИГ вредностите се значајно повисоки. Постои значајна разлика помеѓу испитаниците од двете испитувани групи во однос на вредностите на LDL-Ch – регистрираните вредности кај испитаниците од ИГ се значајно повисоки (p = 0,00001). Постојат значајни разлики од една до друга контрола помеѓу средните вредности на tHcy,уреата во серум (UrS), креатининот во серум ( CrS), мокрачната киселина (Acid.uricum), протеинуријата (Proteinurija / 24h), гломеруларната филтрација(GFR), систолниот притисок, дијастолниот притисок, вкупните липиди (TL),вкупниот холестерол (Tch),триглицеридите (TG), HDL-холестеролот и LDL�холестеролот. На почетокот на истражувањето,Коефициентот на детерминација (R2) изнесува 0,52 и покажува дека сите независни варијабли заедно влијаат на варијабилитетот на tHcy со 52%, додека останатите 48% отпаѓаат на влијание на други фактори. Парцијалните корелации со tHcy на почетокот на истражувањето се значајни со уреата во серум (p = 0,00940), креатининот во серум (p = 0,00710), протеинуријата (p = 0,01674), гломеруларна филтрација (p = 0,00116), систолниот притисок (p = 0,00094), дијастолниот притисок (p = 0,00757) и триглицеридите (p = 0,02480). По 12 месеци од почетокот истражувањето, Коефициентот на детерминација (R2) изнесува 0,85 и покажува дека сите независни варијабли заедно влијаат на варијабилитетот на tHcy со 85%, додека останатите 15% отпаѓаат на влијание на други фактори. Поединечните корелации на tHcy по 12 месеци се многу значајни со уреата во серум (p = 0,00001), креатининот во серум (p = 0,00000), мокрачната киселина (p = 0,00227), протеинуријата (p = 0,00100), гломеруларна филтрација (p = 0,00000), систолниот притисок (p = 0,00000), дијастолниот притисок (p = 0,00000) и триглицеридите (p = 0,00131) и LDL холестеролот (p = 0,00414). На почетокот на истражувањето, Коефициентот на детерминација (R2) изнесува 0,27 и покажува дека сите независни варијабли заедно влијаат на варијабилитетот на GFR со 27%, додека останатите 73% отпаѓаат на влијание на други фактори. Парцијалните корелации на GFR на почетокот се значајни со tHcy (p = 0,00116), систолниот притисок (p = 0,001727) и дијастолниот притисок (p = 0,01055) - влијаат статистички значајно на намалувањето на гломеруларната филтрација. По 12 месеци од почетокот истражувањето, поединечните корелации на GFR се многу значајни со tHcy (p = 0,00000), уреата во серум (p = 0,00001), креатининот во серум (p = 0,00000), мокрачната киселина (p = 0,00216), протеинуријата (p = 0,00007), систолниот притисок (p = 0,00000), дијастолниот притисок (p = 0,00000),триглицеридите (p = 0,00183) и LDL холестеролот (p = 0,00106) - парцијално влијаат статистички многу значајно на намалување нагломеруларната филтрација.
Заклучок: Од нашиот труд сметаме дека има причинско-последична врска помеѓу високите нивоа на Hcy и ХТА во прогресија на ХББ. Комбинацијата на ХТА и HHcy може да резултира со брзо оштетување на функцијата на бубрезите.ХТА и HHcy го промовираат развојот и прогресијата на прематурна атеросклероза, која е фундаментален патофизиолошки процес на гломерулосклероза. ХТА промовира ендотелијална дисфункција, која иницира нефроартериосклероза, гломeрулaрна слкероза и тубулоинтерстицијална фиброза. Од друга страна, HHcy ја намалува достапноста на азотен оксид, што доведува до липидна пероксидација во крвните садови и на крајот го забрзува процесот на атеросклероза. Раното откривање на нивоата на HHcy и ХТА кај пациентите со ХББ и нивното правовремено менаџирање (диетални и лечебни мерки) е од голема корист заради спречување на брзата прогресија на ХББ во терминален стадиум, ефектите на HHcy и ХТА во развојот на прематурна атросклероза со манифестации врз коронарните, церебралните и периферните крвни садови